Przed wojną pewne fragmenty Wrzeszcza uwieczniano na pocztówkach dosyć namiętnie, inne zaś – bardzo rzadko bądź wcale (chociaż niewykluczone, że po prostu nie wszystko dotrwało do naszych czasów lub też nie wszystko zostało już “odkryte” – vide casus wrzeszczańskiego dworca). Nieobecność pewnych miejsc na przedwojennych widokówkach jest dla mnie co najmniej zastanawiająca. Dlaczego ani jedna nie przedstawia np. terenu dawnej osady Nowe Szkoty (Neu Schottland)?

Wydawałoby się, że może chociaż zwykłych zdjęć tej okolicy jest więcej, ale nie. Osobiście znam tylko trzy fotografie przedstawiające teren dawnej osady: dwie z nich pochodzą z przedwojennej prasy (o nich później), jedno pojawiło się na niemieckim eBay’u we wrześniu 2009 roku:

(źródło: serwis aukcyjny eBay.de)

Zdjęcie przedstawia skrzyżowanie Neuschottland (dziś ul. Wyspiańskiego) z Robert-Reinick-Weg (ul. Saperów).Tym bardziej ucieszyłem się więc, kiedy kilka dni temu na Forum Dawny Gdańsk wypłynęło arcyciekawe zdjęcie, do którego dotarli właściciele serwisu-sklepu ze starymi negatywami Fotomemoria:

(źródło: sklep Fotomemoria.pl)

Fotografia przedstawia serce dawnej osady, czyli dwór właścicieli Nowych Szkotów przy ówczesnej An der Abstmühle (wcześniej Neuschottland) – a więc dzisiejszej ul. Leczkowa. W przeszłości ulica ta była częścią głównego traktu omawianej tu wsi, łączącego ją ze światem. Dwór, będący w momencie wykonania powyższego zdjęcia już tylko zwyczajnym domem mieszkalnym, jest widoczny bardzo wyraźnie, szczęśliwie nie zasłaniają go rosnące przy ulicy drzewa. W kadr zabłąkała się dziewczynka z tornistrem na plecach, fotograf uchwycił także zaparkowany na ulicy, wyładowany skrzynkami wóz dostawczy, należący do pobliskiego browaru na Kuźniczkach (Danziger Aktien Bierbrauerei, w skrócie DAB):

(źródło: sklep Fotomemoria.pl)

Co prawda wygląd samego dworu już znałem, niemniej jednak zdjęcie to mnie zachwyciło. A znałem go ze wspomnianej wcześniej fotografii, zamieszczonej w gdańskiej prasie:

Dwór właścicieli Nowych Szkotów (źródło: Danziger Neueste Nachrichten z grudnia 1930)

Drugim ze wspomnianych przedwojennych zdjęć prasowych jest fotografia przedstawiająca dawną nowoszkocką karczmę:

Karczma w Nowych Szkotach (źródło: Danziger Neueste Nachrichten z 5 IV 1928)

Po wojnie oba budynki popadły w ruinę, ostatecznie w latach 90. ubiegłego wieku rozebrano je i zrekonstruowano. Dziś są one oznaczone numerami odpowiednio 21 (siedziba firmy Agares) oraz 1 (Top-Design). Oto jak wyglądają:

Więcej o dziejach Nowych Szkotów znajdziecie oczywiście w mojej książce Dolny Wrzeszcz i Zaspa (współautor: Jan Daniluk; s.16-20, a także indeks ulic przy końcu książki).