W ostatnich latach Pomorska Biblioteka Cyfrowa udostępniła na swoich serwerach całą masę publikacji, po które dotąd trzeba było fatygować się do np. Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk. Dzięki temu przeciętny pasjonat historii naszego miasta może bez wychodzenia z domu sięgnąć po m.in. XIX-wieczne przewodniki po Gdańsku, Danzig und seine Bauten, czy księgi adresowe Gdańska z lat 1897-1942. Co prawda wyszukiwarka i przyjazność dla użytkownika pozostawiają wiele do życzenia, podobnie jak konfundującą jest obecność dzieł na pierwszy rzut oka kuriozalnych, np. Pierwsza kampania łososiowa na Dunajcu, Młode pokolenie chłopów. Procesy i zagadnienia kształtowania się warstwy chłopskiej w Polsce, czy Wpływ NADPH-zależnej peroksydacji lipidów na biosyntezę progesteronu w mitochondriach łożyska ludzkiego. Niemniej jednak działalność PBC należy zaliczyć do tych chwalebnych.

A piszę to wszystko, bowiem jakiś czas temu znalazłem tam kolekcję starych fotografii, a wśród nich – zdjęcie datowane na rok ok. 1890, przedstawiające skrzyżowanie Eschenweg i Hauptstrasse, czyli dzisiejszej ul. Jesionowej z al. Grunwaldzką:

(BG PAN / pbc.gda.pl)

To niby zwykłe zdjęcie, jakich wiele, nie dajcie się jednak zwieść pozorom. Oto Wrzeszcz uwieczniony w momencie przełomowym: do wiejskiej dzielnicy wkraczać zaczęło miasto. Główna ulica to wciąż jeszcze błotnista, rozjeżdżona, wiejska droga, przy której stoją skromne chałupy, ale widzimy już też porządne kamienice, które przez następne dwa dziesięciolecia zdominują Wrzeszcz. Jakby dla podkreślenia tego przełomowego momentu w samym środku zdjęcia widzimy szyld reklamowy: Klempnerei. Canalisation & Wasserleitung R. H. Elendt, czyli usługi hydrauliczne, kanalizacyjne i wodociągowe Roberta Heinricha Elendta. W czasie, w którym wykonano powyższą fotografię, intensywnie rozwijającą się dzielnicę wyposażano w kanalizację i sieć wodociągową, po których czas przyszedł na porządną nawierzchnię i chodniki. Domyślam się, że to konkretne zdjęcie trafiło do PBC dość przypadkowo, jego symbolika jednak pozostaje bardzo mocna.

Robert Heinrich Elendt działał w tym miejscu do ok. 1905 roku, następnie przeniósł się na pobliską Eschenweg (ul. Jesionowa), gdzie jego spadkobiercy prowadzili biznes do wybuchu drugiej wojny. Możemy przyjąć, że to właśnie ok. 1905 roku chałupę widoczną na powyższym zdjęciu zastąpiła kamienica.

Mam nadzieję, że z czasem PBC udostępni więcej fotografii Wrzeszcza z tego przełomowego okresu.